سیستان فراموش شده: عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان اکتشاف آب ژرف، جلوگیری از تبخیر آب و انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان را به عنوان سه راهکار اساسی برای حل بحران بی‌آبی و به ویژه برای شرق کشور عنوان کرد.
به گزارش سیستان فراموش شده: حبیب‌الله دهمرده در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری خانه ملت راهکارهای خود را برای حل بحران آب کشور به‌ویژه شرق ایران و استان سیستان و بلوچستان ارائه کرد و گفت: راهکارها به سه بخش کوتاه، میان و بلند مدت تقسیم می‌شوند این در حالی است که مردم شرق ایران از گذشته‌های دور، آب مورد نیاز خود را از طریق رودخانه هیرمند که منشاء آن در کشور افغانستان است- تامین می‌کردند اما افغانستان به مرور بر این رودخانه تسلط بیشتری پیدا کرده و بر آن سد بسته به همین دلیل سیستان که زمانی انبار غله آسیا بود امروز عملا محصولی برای خوردن ندارند چراکه زندگی‌شان بر پایه کشاورزی و دامپروری استوار بود.
مهاجرت حدود 50 تا 60 درصد مردم استان سیستان و بلوچستان در دهه 50 به دلیل خشکسالی
نماینده مردم زابل، زهک، هامون، نیمروز و هیرمند در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه در دو دهه اخیر فقط 20 تا 30درصد رودخانه هیرمند آب داشته و تقریبا 80درصد ایام سال خشک بوده ضمن آنکه خشکسالی استان سیستان و بلوچستان در دو دهه تاریخی اتفاق افتاده است، افزود: ابتدا سال 50 خشکسالی وسیعی رخ داد که موجب مهاجرت حدود 50 تا 60 درصد مردم منطقه شد.
به‌دنبال انعقاد قراردادی ضعیف تنها 10 درصد آب هیرمند به ایران می رسد
دهمرده ادامه داد: همچنین قرارداد بسیار ضعیفی مبنی بر اینکه 820میلیون مترمکعب آب از رودخانه هیرمند به ایران برسد با افغانستان منعقد شد، در واقع طبق این قرارداد مقرر شد؛ از رودخانه‌ای که سالانه 10 میلیارد مترمکعب آب آورده دارد تنها 820 میلیون مترمکعب آن به ایران برسد که حدود 10 درصد می‌شود و باید این مسئله را دلیل دیگر خشکسالی استان سیستان و بلوچستان و شرق کشور دانست.
وی با بیان اینکه دولت‌ها برای مطالبه حقابه یا پیدا کردن آب جایگزین، فکر و کاری نکرده‌اند و اقدامات آن‌ها فقط در حد حرف و تذکر بوده است، ادامه داد: سال گذشته تنها 2درصد از حقابه ایران از رودخانه هیرمند وارد ایران شد، درواقع افغان‌ها از اعطای 98 درصد این حق سرباز زده‌اند که به معنای بستن آب هیرمند به روی مردم ایران است.
دهمرده با ابزار تاسف از اینکه آب بیش از نیمی از جمعیت استان سیستان و بلوچستان به رودخانه هیرمند که منشاء آن در افغانستان است وابسته شده اما این کشور به اکثر تعهدات خود پایبند نیست، اضافه کرد: اکنون به شخصه برای تامین آب شرب و کشاورزی مردم منطقه چند راهکار کوتاه، میان مدت و بلند مدت را دنبال می‌کنم.
“اکتشاف آب ژرف” یکی از مسیرهای دستیابی به آب در شرق کشور
وی با تاکید بر اینکه به غیر از گزینه حقابه هیرمند گزینه‌های دیگری برای حل مشکل کم‌آبی وجود دارد درواقع باید به موازات دریافت حق خودمان از رودخانه هیرمند مسیرهای دیگر را نیز پیگیری کرد، اضافه کرد: یکی از این مسیرها “اکتشاف آب ژرف” در استان است که علیرغم هزاران سنگ‌اندازی‌های وزارت نیرو دارای ردیف بودجه شده و چاه به عمق 2200متر رسیده است.
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ادامه داد: این چاه آزمایشی و تحقیقاتی توسط تیم تحقیقاتی معاونت ریاست جمهوری اکتشاف و امروز خوشبختانه به ثمر نشسته است چراکه ثابت شد چنین آب وسیعی در سیستان وجود دارد لذا اکنون دولت باید سرمایه‌گذاری کند.
آب ژرف؛ راه نجات بشریت در بحران‌های آبی آینده
وی توضیح داد: آب‌های ژرف به دلیل تجدیدپذیری مجدد بسیار ارزشمند بوده و از آن‌ها بهعنوان منابع آبی استراتژیک نیز یاد می‌شود به گونه‌ای که برخی دانشمندان این منابع آبی را راه نجات بشریت در بحران‌های آبی آینده می‌دانند.
دهمرده ادامه داد: چاه حفر شده در سیستان به آب رسیده و اکنون به دلیل آرتزین بودن موجب شده تا این مقدار آب بدون هیچ دستگاه پمپاژ از چاه ژرف سیستان خارج شود که این خود نویدبخش موفقیت این طرح است.
نماینده مردم زابل در مجلس شورای اسلامی با اعلام اینکه اکتشاف آب ژرف برای نخستین بار در ایران و بنا به گفته برخی کارشناسان در خاورمیانه اجرا شده، گفت: این آب از عمقی بیش از 2000 متر بیرون می‌آید و برای اطمینان از سلامت آن نمونه‌گیری و آزمایشاتی در حال انجام است تا تأیید شود که برای شرب و کشاورزی هیچگونه ضرری ندارد.
جلوگیری از تبخیر آب گزینه دیگری برای افزایش منابع آبی/سالانه در سیستان به اندازه 10 تا 15سال آب مورد نیاز زاهدان تبخیر می‌شود
وی “جلوگیری از تبخیر آب” را گزینه دیگری به موازات دریافت حقابه و راه‌اندازی چاه آب ژرف برای کمک به افزایش منابع آبی در استان سیستان و بلوچستان دانست و توضیح داد: سالانه در چاه نیمه‌های سیستان به اندازه نصف حقابه هیرمند تبخیر آب صورت می‌گیرد، درواقع به اندازه 10 سال آب مورد نیاز زاهدان تبخیر می‌شود البته برای جلوگیری از تبخیر ردیف بودجه تخصیص داده شده و شرکت‌های خارجی پایه کار آمده‌اند و حتی کلنگ آن نیز زده شده است.
انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان گزینه دیگری برای مقابله با کم‌آبی
عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان گزینه دیگر را “انتقال آب از دریای عمان به استان سیستان و بلوچستان” عنوان کرد و گفت: می‌توان آب دریا عمان را شیرن و به زاهدان و سیستان انتقال داد.
وی با بیان اینکه سه راهکار مذکور را می‌تواند در کوتاه، میان مدت و بلند مدت محقق کرد، اضافه کرد: “اطراف زاهدان نیز مقداری آب” وجود دارد که می‌تواند با کشف این آب‌ها تا حدودی نیازها را رفع کرد.
باید برای گرفتن حقابه ایران از افغانستان و خرید آب معامله‌ای برد برد انجام داد
دهمرده با بیان اینکه باید برای گرفتن حقابه ایران از افغانستان و خرید آب معامله‌ای برد برد انجام داد، گفت: در این راستا باید ابتدا لوله‌های گازرسانی تا افغانستان را ایجاد و به آن‌ها گاز فروخت، دوم آنکه افغان‌ها به مسیر راه‌آهن ترانزیت و تجارت چابهار- زاهدان -میلک سرخس به شدت نیازمند هستند لذا باید این مسیر را کامل کرد و سوم آنکه باید با ایجاد نیروگاهی در داخل خاک ایران، با انرژی‌های طبیعی همچون باد، انرژی برق تولید کرد و به آن‌ها برق فروخت.
می‌توان به‌ازای فروش گاز، برق و استفاده از راه‌آهن، علاوه بر حقابه ایران از افغانستان، چند میلیون مترمکعب آب از افغان‌ها خریداری کرد
عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان ادامه داد: از آنجا که “نیروگاه بادی میل نادر” -که کلنگ آن زده شده است- بالای هزارمگاوات برق تولید خواهد کرد می‌توان به‌ازای فروش گاز و برق و استفاده از راه‌آهن، علاوه بر دریافت 820 میلیون مترمکعب حقابه ایران از رودخانه هیرمند، چند میلیون مترمکعب آب نیز از افغان‌ها خریداری کرد.
دهمرده با بیان اینکه تقریبا زیرساخت‌های ارسال گاز به افغانستان آماده است چراکه نزدیک 1400 کیلومتر لوله‌کشی گاز شده و تنها 100کیلومتر از لوله‌کشی برای ارسال گاز به افغانستان مانده است، توضیح داد: برای کشیدن راه‌آهن مذکور 2 سال و برای کشیدن لوله گاز حداکثر 6 ماه زمان کافی است اما اگر تاکنون این کار انجام و به اتمام نرسیده به دلیل کم کاری دولت‌ها و وزارت نیرو است.
این نماینده مجلس دهم همچنین خبر داد: چاه ژرف نیز بهعنوان نخستین چاه ژرف در ایران به عمق 2 هزارمتر است که پس از حفر چند لایه به آب نامحدود و جاری برخورد کردیم که در زمانی حدود 30 روز می‌توان به بهره‌برداری و سرانجام برسد.
چرا مراحل دستیابی به آب ژرف با توجه به زمان محدود بهره‌برداری آن به انجام نمی‌رسد؟
دهمرده در پاسخ به اینکه چرا مراحل دستیابی به آب ژرف با توجه به زمان محدود بهره‌برداری آن جهت کاهش معضل بی‌آبی به انجام نمی‌رسد، گفت: اگرچه مته‌ای مورد استفاده برای شکافتن این چاه، در هر یک ساعت 20 متر به عمق فرو رود اما به دلیل آنکه آب هر چاهی باید مورد آزمایش و تحقیق قرار گیرد پس از زدن هرچند متر باید نمونه‌ای از لایه چاه را مانند چاه نفت و گاز به آزمایشگاه‌های داخل و خارج از کشور فرستاد تا مورد آزمایش قرار گیرد که مثلا جنس رادیواکتیو و میزان نمک آن سنجیده شود، به همین دلیل حصول نتیجه کمی زمان‌بر شده است با این وجود اگر آزمایش‌ها تکمیل شوند بهره‌برداری آن کمتر از یک ماه زمان خواهد برد.
دیگر زمان گرفتن آب مجانی از افغانستان تمام شده باید در قبال دریافت آب، به آن‌ها گاز و برق فروخت
عضو مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان معتقد است دیگر زمان گرفتن آب مجانی از افغانستان تمام شده باید در قبال دریافت آب به آن‌ها گاز و برق و… فروخت، هرچند افغانستان بابت ندادن حقابه ایران مقصر است.
ایران به آب نیاز دارد افغانستان به گاز و برق و مسیر ترانزیت
عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس آب را مسئله‌ای ملی و حتی فراملی برای ایران عنوان کرد و افزود: افغانستان باید طلب ما را از دریاچه هامون و حقابه هیرمند را داده و ما نیز چند میلیون متر مکعب آب از آن‌ها علاوه بر طلب و حقابه خودمان بخریم که این خرید می‌تواند با دادن گاز و برق و… انجام گیرد چراکه ما به آب نیاز داریم آن‌ها به گاز و برق و مسیر ترانزیت.