خشکسالی، غصه مردمان مرزدار سرزمین نخل و آفتاب

  سیستان فراموش شده :خشکسالی حدود 2 دهه در سیستان و بلوچستان که امسال شدت آن محسوس تر است کشاورزی، آب، هوا، اشتغال، بهداشت و سایر بخش های زندگی مردم رنج دیده این دیار را بشدت تحت تاثیر قرار داده است.
عمده فعالیت اقتصادی و معیشتی مردم ولایتمدار سیستان و بلوچستان به ویژه منطقه سیستان با پنج شهرستان زابل، هیرمند، زهک، نیمروز و هامون بر حوزه کشاورزی استوار است که متاسفانه وابستگی 100درصدی این منطقه به منابع آب رودخانه خارجی هیرمند سبب شده تا از حدود 19 سال پیش تاکنون گرفتار خشکسالی ناشی از قطع آب این رودخانه شده اند و وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم مرزنشین به حد بسیار بحرانی و سخت برسد.
به گفته کارشناسان، سهمیه ایران و تالاب بین المللی هامون از آب رودخانه هیرمند از چند سال پیش تاکنون بر اساس برنامه پروتکل 2 کشور تامین نمی شود و تنها سیلاب های ناشی از بارندگی در محدوده انتهایی این رودخانه که به دشتمال معروف و از کنترل کشور همسایه خارج و معمولا در فروردین جاری می شود منشا تامین آب آشامیدنی و بعضا کشاورزی مردمان این دیار است که آنهم متاسفانه امسال نه بارندگی بود و نه دشتمال.
قطع کامل آب رودخانه هیرمند موجب تشدید شرایط سخت و بحرانی ساکنان منطقه به ویژه کشاورزان و از بین رفتن فرصت های شغلی و در نتیجه زمینه ساز مهاجرت شده است.
همچنین عدم آبگیری تالاب بین المللی هامون در گستره تقریبی پنج هزار و 700 کیلومتر مربع موجب شده بستر این تالاب به کانون حرکت شن های روان و ریزگردها در منطقه تبدیل و در نتیجه پیامد آن نیز نظیر بیماری های ریوی و تنفسی و سل دامنگیر مردم محروم سیستان شود.
مناطق مرکزی و جنوبی سیستان و بلوچستان نیز به سبب کاهش شدید نزولات آسمانی علاوه بر تاثیرگذاری عمیق بر وضعیت کشاورزی؛ تامین آب آشامیدنی مورد نیاز مردم را با مشکلات جدی روبه رو کرده است.
به گفته کارشناسان در شرایط کنونی از آنجایی که شرایط بسیار سخت و ناگواری بر منطقه حاکم است و آسیب های اجتماعی متعدد نظیر مهاجرت، توسعه حاشیه نشینی و غیره کل استان را تهدید می کند ضروریست برخی اقدامات نظیر پرداخت خسارت (کمک بلاعوض) به بهره برداران خسارت دیده بخش کشاورزی، تامین خوراک دام، احیاء و بازسازی قنوات، تثبیت کانون های فرسایش و ایجاد پوشش گیاهی، تامین اعتبار مورد نیاز آبرسانی سیار به مناطق روستایی و عشایری، اجرای طرحهای کوچک تامین آب به صورت اضطراری برای کاهش تلفات آب، بخشودگی و استمهال وامهای روستایی و کشاورزی و تخصیص فوری اعتبارات و تسهیلات اشتغال زایی در نظر گرفته شود تا مرهمی بر دردهای بی شمار مردم مرزدار این نقطه از کشور باشد.

**خشکسالی 100درصد گستره سیستان و بلوچستان را فرا گرفت
رئیس گروه تحقیقات هواشناسی کاربردی اداره کل هواشناسی سیستان و بلوچستان گفت: 100 درصد گستره این استان از سال گذشته دچار خشکسالی در درجات متوسط، شدید و بسیار شدید شده است.
لله بخش ریگی اظهار داشت: خشکسالی این مدت در 55 درصد از گستره سیستان و بلوچستان شدید، 34 درصد بسیار شدید و 11 درصد متوسط گزارش شده است.
وی با اشاره به بارندگی های سیستان و بلوچستان در سال زراعی 96-97 گفت: از یکم مهرماه سال گذشته تا 21 فروردین امسال میزان بارش های این استان تقریبا 20 میلی متر اعلام شد که نسبت به دوره مشابه سال گذشته 76 درصد و نسبت به بلند مدت خود 78 درصد دچار کاهش بارندگی بوده است.
ریگی افزود: سیستان و بلوچستان در این مدت 17 درصد بارندگی خود را دریافت کرده و دچار 83 درصد کمبود بارش است.
وی تصریح کرد: با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان بیشتر بارش های خود را در فصل زمستان دریافت می کند احتمال جبران این کمبود بارش در ادامه سال آبی بعید است.

**خشکسالی247 میلیارد تومان خسارت به کشاورزان سیستان وارد کرد
رئیس سابق سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: خشکسالی سال زراعی 96-97 افزون بر 247 میلیارد تومان خسارت به فعالان بخش کشاورزی سیستان( شامل زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز) وارد کرده است.
رضا نجفی که درمراسم تکریم وی در سازمان جهاد کشاورزی استان برگزار شد، اظهار داشت: خشکسالی 20 سال اخیر در این استان به ویژه امسال بخش کشاورزی را با مشکلات جدی روبه رو کرده است.
وی ادامه داد: امسال در شمال سیستان و بلوچستان با عدم آورد آب از رودخانه هیرمند شاهد شرایط سخت و بحرانی برای مردم این منطقه هستیم.
وی افزود: همچنین در نقاط مرکزی و جنوبی سیستان و بلوچستان با کاهش افزون بر 70 درصدی نزولات جوی و کم شدن آبدهی قنوات وضعیت مطلوبی از نظر کشاورزی و تامین علوفه دام مشاهده نمی شود.

** نیاز 78میلیارد ریالی برای کاهش اثرات خشکسالی در مناطق عشایری
مدیر کل امور عشایری سیستان و بلوچستان گفت: 78 میلیارد ریال اعتبار برای کاهش اثرات و تبعات خشکسالی در مناطق عشایری این استان مورد نیاز است.
حمید طوقی اظهار داشت: برای کاهش اثرات خشکسالی در مناطق عشایری سیستان و بلوچستان خرید بیل مکانیکی، کمپرسور، تانکر کشنده چرخدار، تانکر هزار لیتری، حفر چاهک، تامین علوفه یارانه ای و خرید لوله انتقال آب پیشنهاد می شود که نیازمند تامین اعتبار است.
وی افزود: عشایر سیستان و بلوچستان با 102 هزار نفر جمعیت 900 هزار راس دام در اختیار دارند.
وی تصریح کرد: استمرار بحران خشکسالی و به دنبال آن خشک شدن منابع آبی مناطق عشایری مانند چشمه سارها و قنوات زندگی این قشر تولید کننده را دچار مشکلات جدی کرده است.
وی ادامه داد: این اداره کل با وجود برخی مشکلات به بیش از سه هزار و 200 خانوار عشایری در 400 نقطه سیستان و بلوچستان اقدام به آبرسانی سیار برای تامین آب آشامیدنی دام و انسان می کند.
مدیرکل امور عشایری سیستان و بلوچستان با ابراز نگرانی از وضعیت عشایر گفت: کاهش شدید بارندگی و فقر زیاد مراتع در سطح استان نگهداری دام های عشایر و تولیدات آنان را در وضعیت نگران کننده ای قرار داده به طوری که اگر حمایت کافی انجام نشود با بحران جدی در مناطق عشایری و وضعیت اقتصادی آنان روبه رو خواهیم شد.
وی افزود: عشایر سیستان و بلوچستان همه ساله در فصل بهار کوچ برون استانی به شهرهای جنوبی استان خراسان جنوبی و همچنین به مراتع شهرستان های خاش و زاهدان داشته اند و عشایر بلوچستان نیز کوچ دورانی و مستقیم تا شعاع 40 کیلومتری برای استفاده از مراتع داشته اند اما امسال به دلیل فقر مراتع و عدم بارندگی در سیستان و بلوچستان مجبور به ماندن در مناطق قشلاقی خود شده اند.

** خشکسالی 150 میلیارد تومان به کشاورزی هیرمند خسارت وارد کرد
فرماندار شهرستان مرزی هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان گفت: خشکسالی شدید و قطع کامل آب رودخانه هیرمند در سال زراعی 96 -97 افزون بر 150 میلیارد تومان به بخش کشاورزی این شهرستان خسارت وارد کرد.
محمدعلی پیری  در گفت وگو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: خشکسالی امسال زندگی بیش از 70 هزار نفر در قالب 15 هزار خانوار شهرستان مرزی هیرمند را تحت تاثیر قرار داده است.
وی با بیان اینکه خشکسالی این مدت به 80 درصد هشت هزار و 331 هکتار از زمین های زراعی و 33 هزار هکتار باغات و 40 درصد تولیدات دامی منطقه خسارت وارد کرده است، افزود: همچنین در این مدت 17 هزار هکتار از زمین های کشاورزی این شهرستان زیر کشت نرفت.
فرماندار شهرستان مرزی هیرمند در شمال سیستان وبلوچستان تصریح کرد: ضروری است برای کاهش آسیب جدی به مردم محروم منطقه تامین خوراک دام یارانه ای و آب آشامیدنی دامداران، فراهم کردن شرایط برای خروج دام های منطقه و چرای آنها در سایر استان های کشور، توزیع آرد بین روستاییان وعشایر و کمک های بلاعوض به کشاورزان آسیب دیده مورد توجه مسئولان استانی و کشوری قرار گیرد.

**خشکسالی به حدود 95 درصد جمعیت نیمروز آسیب جدی وارد کرد
فرماندار نیمروز در شمال سیستان و بلوچستان گفت: خشکسالی سال زراعی 96-97 سبب وارد آوردن خسارت جدی اقتصادی به حدود 95 درصد جمعیت این شهرستان( کشاورز و دامدار) شده است.
محمد حسن دهمرده اظهار داشت: خشکسالی امسال در 40 سال گذشته بی سابقه بوده به طوری که هم حجم کل بارندگی منطقه سیستان حدود 2 میلی متر گزارش شده و هم رودخانه هیرمند هیچ آورد خارجی از کشور همسایه نداشته است.
وی ادامه داد: بر اساس برآوردهای صورت گرفته تاکنون خشکسالی به بخش کشاورزی و دامداری شهرستان نیمروز 141 میلیارد تومان خسارت وارد کرده است.
وی افزود: شدت خشکسالی در نیمروز به حدیست که در سال زارعی جاری 12 هزار هکتار از زمین های گندم این شهرستان 100 درصد نابود شده است.
فرماندار نیمروز گفت: بروز این پدیده سبب شده دامداران منطقه نیز برای تهیه علوفه دچار مشکل جدی شوند.
وی صدور مجوز خروج دام، تامین و عرضه علوفه یارانه ای بین دامداران و پرداخت خسارت به دامداران و کشاورزان نیمروزی را از جمله راهکارهای مناسب برای کاهش آسیب های اقتصادی به مردم منطقه ذکر کرد.

**خشکسالی 121 میلیارد تومان به کشاورزی زهک خسارت وارد کرد
فرماندار زهک در شمال سیستان و بلوچستان با بیان اینکه امسال شرایط خشکسالی در شمال این استان بسیار شدید و وخیم است گفت: خشکسالی در سال زراعی جاری 121 میلیارد تومان به بخش کشاورزی این شهرستان خسارت وارد کرده است.
جمشید رخشانی نسب با بیان اینکه افزون بر 12هزار بهره بردار بخش کشاورزی در این شهرستان فعالیت می کنند، اظهار داشت: در سال زراعی 96-97 از مجموع حدود 22 هزار هکتار زمین کشاورزی قابل کشت این شهرستان تنها حدود 6 هزار هکتار آن زیر کشت رفته است.
وی ادامه داد: همین مزارع کشاورزی زیر کشت زهک نیز به دلیل خشکسالی شدید و قطع کامل آب رودخانه هیرمند سیستان آسیب جدی دیده اند.
فرماندار زهک تصریح کرد: برای جلوگیری از آسیب های جدی به مردم منطقه ناشی از خشکسالی های پی درپی ضروری است اقدامات مختلف نظیر حفر چاهک، تامین علوفه دام فعالان این عرصه، پرداخت خسارت به کشاورزان و استفاده از فرصت مرز مورد توجه جدی قرار گیرد.
رخشانی نسب مرز را فرصت ارزشمند برای رونق کسب و کار در منطقه دانست و افزود: با توجه به ظرفیت های فراوان مرزی و از سویی نیاز مردم منطقه فعال کردن تنها بازارچه مرزی شاهگل در این شهرستان مورد توجه جدی قرار گرفته است.

*** خشکسالی شدید امسال تبعات منفی زیادی به همراه دارد
فرماندار زابل نیز گفت: با توجه به وضعیت خشکسالی امسال در سیستان که به شدت نمود پیدا کرده، تبعات منفی آن همراه با مشکلات زیاد برای مردم تا پایان سال زراعی ادامه خواهد داشت.
به گزارش ایرنا اجرای طرح 46 هزار هکتار آبرسانی با لوله به دشت سیستان، پیگیری حق آبه تالاب هامون، حفر چاه برای دسترسی به آب های ژرف و انتقال آب از دریای عمان از مهمترین برنامه های دولت برای کمک به بهبود وضعیت خشکسالی در سیستان و بلوچستان به ویژه سیستان است.
هوشنگ ناظری افزود: برنامه های زیادی در بخش خارجی برای تامین حق آبه تالاب هامون توسط دولت در حال اجراست و تیمی به سرپرستی دکتر عراقچی برای پیگیری این موضوع تعیین شده که مذاکرات زیادی با کشور افغانستان برای گرفتن حق آبه هیرمند و تالاب هامون انجام دادند.
وی خاطرنشان کرد: حق آبه هیرمند از گذشته دارای پروتکلی بوده اما در مساله حق آبه تالاب هامون بر اساس نظر مجامع بین المللی و کنوانسیون رامسر همه کشورهایی که آب تالاب های کشورهای دیگر در حوزه خارج از آن کشور در محدوده آنها قرار دارد باید آب مورد نیاز آن را تامین کنند.

**خشکسالی760رشته قنات سیستان و بلوچستان را دچار آسیب جدی کرد
کارشناس قنوات سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: خشکسالی های پی درپی چند سال گذشته به ویژه سال زارعی 96-97 سبب کاهش 60 تا 100 درصدی آبدهی 760 رشته قنات این استان شده است.
مهدی خاشی قلعه نو بیان کرد: هم اینک هزار و 925 رشته قنات با 2 هزار و 327 کیلومتر طول در سیستان و بلوچستان وجود دارد.
وی ادامه داد: خشکسالی همچنین سبب کاهش 40 درصدی 600 رشته قنات و 60 درصدی 560 رشته قنات دیگر این استان شده است.
وی ادامه داد: سیستان و بلوچستان جزو استان های قنات خیز کشور محسوب می شود به گونه ای که رتبه 6 کشور در تعداد و رتبه چهارم در وابستگی به آب قنات را دارد.
کارشناس قنوات سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: برای جلوگیری از آسیب های جدی به قنوات این استان ضروریست شرکت آب منطقه ای مجوز افزایش طول قنوات را صادر و از برداشت آب از چاههای غیر مجاز به طور جدی جلوگیری کند.
خاشی قلعه نو نصب کنتور حجمی هوشمند بر روی چاههای مجاز و نظارت مستمر بر عملکرد این چاهها را از دیگر اقدامات ضروری برای جلوگیری از آسیب جدی به قنوات سیستان و بلوچستان ذکر کرد.

**تشدید خدمات دامپزشکی در سیستان و بلوچستان ناشی از شدت یافتن خشکسالی
مدیر کل دامپزشکی سیستان و بلوچستان گفت: این نهاد با هدف کاهش مخاطرات خشکسالی از سال گذشته تاکنون برنامه های ویژه ای نظیر تشکیل کارگروه فرعی خشکسالی در کمیته سلامت دامپزشکی استان و شناسایی نقاط بحرانی و آسیب پذیر در مناطق روستایی و عشایری را در دستور کار قرار داده است.
مهدی حسینی ادامه داد: سال گذشته 347 هزار و 156 نفر در سیستان و بلوچستان آموزش های لازم را در خصوص بیماری های مشترک قابل انتقال به انسان به ویژه هاری و تب کریمه کنگو فرا گرفتند و مبارزه با بیماری های انگلی انجام شد.
وی اضافه کرد: همچنین پارسال نشست کمیته خشکسالی در سازمان جهاد کشاورزی این استان برگزار و درخواست شد تا اعتبار ویژه ای از مدیریت بحران استانداری برای خرید سم و واکسن بهادار مانند آنتروتوکسمی، شاربن و عملیات مبارزه با انگل های خارجی و داخلی در نظر گرفته شود.

** خشکسالی تشدید مشکلات آب برای روستاییان سیستان و بلوچستان
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان نیز اظهار داشت: از مجموع پنج هزار و 594 روستای استان 2 هزار و 52 روستا با جمعیت یک میلیون و 42 هزار و 693 نفر از شبکه آبرسانی برخوردارند.
عبدالاحد ریگی اظهارداشت: سه هزار و 24 روستای استان با 347 هزار و 40 نفر جمعیت فاقد هرگونه سامانه آبرسانی هستند که آب آشامیدنی مورد نیاز ساکنان این روستاها بوسیله تانکر آبرسانی سیار از سوی این شرکت، چاههای حفر شده و موتور آب تامین می شود.
وی روستاهای بالای 20 خانوار غیر برخوردار از آب آشامیدنی سالم سیستان و بلوچستان را هزار و 442 روستا ذکر کرد.
مدیر عامل آب و فاضلاب روستایی استان گفت: هم اینک هزار و 208 روستای استان با تانکر آبرسانی می شوند.
وی طول شبکه آبرسانی روستایی استان را هشت هزار و 634 کیلومتر ذکر کرد و گفت: هم اینک 162 هزار و 141 نفر از روستاییان استان از اشتراک آب برخوردارند.
وی همچنین حجم مخازن آب سیستان و بلوچستان در بخش روستایی را 197 هزار و 783 متر مکعب ذکر کرد.
ریگی گفت: با توجه به نیاز روستایی سیستان و بلوچستان به آب سالم ضروری است توجه ویژه به این بخش صورت گیرد.
وی ادامه داد: این شرکت برای رفع مشکل روستاهای فاقد شبکه آبرسانی ساخت 19 مجتمع آبرسانی را در دست دارد.
مدیرعامل آب و فاضلاب روستایی سیستان و بلوچستان اظهار داشت: حدود 63 درصد روستاهای استان از آب آشامیدنی بهداشتی بهره مند هستند که کمترین این شاخص مربوط به شهرستان چابهار با 21 درصد است.ایرنا