سد کَجَکی (به فارسی دری: بند برق کجکی، به پشتو: کجکی بند) یکی از دو سد اصلی برق‌آبی در ولایت (استان) هلمند افغانستان است.
این سد بر روی رود هیرمند بسته شده‌است و در فاصلهٔ ۱۶۱ کیلومتری شمال باختری شهر قندهار قرار دارد. کارکرد این سد برای آبیاری ۱۸۰۰ کیلومتر مربع از زمین‌های خشک و هم‌چنین تولید برق است. ظرفیت آبگیری این سد ۲٫۸ میلیارد متر مکعب است یعنی یک سوم ذخیره دریاچه هامون بلندای این سد ۱۰۰ متر، پهنای آن ۲۲۹۰ متر و ظرفیت تخلیهٔ آن ۱٫۲ میلیون متر مکعب است. سد کجکی آب‌خیز اصلی حوضه سیستان است.
- آب‌های روان شده از این سد تا ۵۰۰ کیلومتر به سوی پایین‌دست، در کانال‌های کشاورزی منطقه جریان می‌یابد. در طی سال‌های گذشته به جهت خشک‌سالی در افغانستان به عنوان سرچشمه آب هیرمند با بسته شدن دریچه‌های سد کجکی و کاهش ورودی آب به هیرمند در ایران در بین دو کشور اختلافاتی بروز کرد. بنا بر قراردادی که میان ایران و افغانستان در سال ۱۳۵۱بسته‌شده آب باید همواره در جریان و در هر ثانیه ۲۶ مترمکعب آب (معادل ۸۵۰ میلیون مترمکعب در سال) سهم سیستان و دریاچه هامون باشد. تا سهم منطقه سیستان ایران به این منطقه برسد. بسته شدن کامل سد کجکی و نرسیدن سهم سیستان و رود هیرمند در زمان طالبان از مسائل مورد مناقشه میان دو کشور بوده‌است و در حال حاضر در سال ۲۰۱۴ یکی از عوامل اصلی خشکیدن تالاب بین الملی هامون و ایجاد مشکلات فراوان برای مردم منطقه سیستان انتقال آب رودخانه هیرمند برای کشت مزارع خشخاش در افغانستان می‌باشد؛ که تا بحال دولت افغانستان از دادن حق ابه به سیستان و دریاچه هامون شانه خالی می‌کند؛ و این مورد از روابط حسن هم جواری ببن دو کشور کاسته است.
در ضمن دولت افغانستان آبی که به هامون روانه می‌کند به صورت سیلاب و سرریز این سد می‌باشد که در سیستان علاوه بر مشکلات زیست محیطی مشکلات آب آشامیدنی هم ایجاد کرده است؛ و این امر بر نارضایتی بیشتر دولت ایران از افغانستان انجامیده است.
ساخت سد
سد کجکی در سال ۱۹۵۳ میلادی توسط شرکت آمریکایی «واشینگتن گروپ اینترنشنال» (موریسون-کنودسن) ساخته‌شد. به هنگام حمله روسیه به افغانستان پیمانکاران این شرکت محل کار را ترک کردند. با ترک این پیمانکاران دو متر آخر تاج سد تکمیل نشد و دریچه تخلیه اضطراری آن نیز نساخته بجا ماند.
به خاطر تکمیل نشدن دریچه‌های سد، سد کجکی همهٔ آب بالاتر از ۱۰۳۳٫۵ را از مخزن خود تخلیه و روان می‌کند.
در سال ۱۳۷۸ خورشیدی حدود پنج هزار نفر از نیروهای خارجی و افغان، موفق شدند پس از سفری پنج روزه و نبرد با شورشیان، یک توربین تولید برق را به سد کجکی در جنوب افغانستان برسانند. چندین فروند هواپیما، این کاروان عظیم را در این مأموریت حمایت می‌کرد. پنج روز طول کشید تا این مسیر خطرناک پیموده شد. این توربین بزرگ، به چهار قسمت تقسیم شده بود، که هر قسمت در کامیون جداگانه‌ای حمل می‌شد.
منبع : ویکی پدیا