به گزارش سیستان فراموش شده: خشک‌سالی شدید در منطقه سیستان و نرسیدن آب به زمین‌های کشاورزی سبب شد تا مزارع گندم در این منطقه از بین بروند و بوته‌ها و خوشه‌های نحیف به‌دلیل شوری رو به تلخی روند و حتی برای خوراک دام‌ها نیز قابل استفاده نباشند. منطقه سیستان در شمال سیستان و بلوچستان در زمان‌های قدیم به‌دلیل کشت مطلوب غله به انبار غله ایران معروف بوده؛ اما اینک پس از حدود 20 سال خشک‌سالی رنگ و بوی زراعت در این منطقه از بین رفته است و مردم تنها در ایام نوروز و قبل از آن‌که مقداری آب از رودخانه هیرمند به‌صورت سیلاب و دشت مال یا حقابه ناچیز وارد می‌شود می‌توانند زمین‌های خود را بکارند. اما در سال زراعی جاری با رهاسازی آب از ذخایر چاه نیمه مردم به کشت گندم و جو پرداختند به امید این‌که دومین و سومین مرحله رهاسازی آب از هیرمند انجام می‌شود، اما هیچ آبی برای ادامه حیات گندم و جو کاشته شده، رها نشد و محصولات کشاورزی اکثر مردم این منطقه خشک شد. محمداکبر نوری، یکی از کشاورزان شهرستان زهک، با تشریح روند کشت گندم در سیستان اظهار داشت: هر ساله در اواخر پاییز آب از رودخانه هیرمند یا چاه نیمه‌ها برای آبیاری زمین‌ها رهاسازی می‌شود و یک هفته پس از آبیاری، کشاورزان اقدام به کشت گندم و جو می‌کنند. وی افزود: معمولاً اواخر اسفند یا اوایل فروردین نخستین مرحله آبیاری مزارع گندم و اواخر اردیبهشت دومین مرحله و اواخر خرداد سومین مرحله آبیاری انجام می‌شود. وی ادامه داد: در سال زراعی جاری اواخر پاییز آب از چاه نیمه‌ها رهاسازی و مردم اقدام به آبیاری و کشت گندم کردند به این امید که مراحل بعدی رهاسازی آب انجام می‌شود؛ اما متأسفانه رودخانه هیرمند هیچ آورد آبی نداشت و از چاه نیمه‌ها نیز آب رهاسازی نشد در نتیجه محصولات کشت شده که چند سانتی رشد کرده بود رفته‌رفته رو به خشکی نهاد. نوری گفت: از آن‌جایی که مراحل بعدی آبیاری زمین‌ها انجام نشد علوفه سبز شده شوری و نمک زمین را جذب کرده و خود شور و تلخ شدند؛ به‌طوریکه حتی برای استفاده دام‌ها نیز مفید نبود و هیچ دامی از آن‌ها تغذیه نمی‌کند. محمدامیر دانش، یکی دیگر از کشاورزان، اظهار داشت: امسال با وجود این‌که کشاورزان کار کشت را شروع کرده بودند و برخی افراد ورود آب از رودخانه هیرمند را نوید می‌دادند؛ اما هیچ آبی برای ادامه کشت وجود نداشت. وی افزود: بسیاری از محصولات گندم کشاورزان که حدوداً 10 تا 15 سانتی‌متر رشد کرده بودند، به‌دلیل نبود آب از بین رفتند. وی تصریح کرد: این محصولات به‌دلیل نبود آب بسیار شور شدند؛ به‌طوری که نمی‌توان از آن‌ها به عنوان علوفه دام استفاده کرد. یکی دیگر از مردم منطقه سیستان نیز گفت: دولت باید برای آب در منطقه سیستان فکر منطقی بکند. رضا آچاک بیان کرد: موضوع حقابه باید به‌طور جدی پیگیری و کشور افغانستان موظف شود تا آب را در موعد مقرر و به اندازه کافی رهاسازی کند. محمد سراوانی، از کشاورزان شهرستان مرزی هیرمند، نیز گفت: بوته‌های گندم خشک شده در زمین‌های کشاورزی برای تبدیل شدن به کاه بایستی به‌وسیله کمباین درو شوند که متأسفانه مالکان این وسایل دروگر نیز مدعی‌اند که شرکت نفت اعلام کرده به‌دلیل خشک شدن محصولات سیستان سوخت برای کمباین تحویل نمی‌شود. وی افزود: نرخی که مالکان کمباین برای درو کردن علوفه خشک درخواست می‌کنند بسیار زیاد است و کشاورزانی که تمام هستی خود را در زمین‌های کشاورزی سرمایه‌گذاری کرده و اکنون از بین رفته می‌بینند تلاش می‌کنند حداقل علوفه خشک را درو کرده و پس از تبدیل کردن به کاه برای خوراک دام استفاده کنند که آن هم پولی برای پرداخت به دروگر ندارند.
سیستان در بن‌بست اقتصادی
نماینده مردم شهرستان‌های زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز در مجلس شورای اسلامی گفت: خشک‌سالی، قطع کامل رودخانه هیرمند و نابودی کشاورزی مردم سیستان را در بن‌بست اقتصادی قرار داده که جبران خسارت‌های وارده نیازمند توجه ویژه مسئولان دست‌اندرکار است. احمدعلی کیخا خاطرنشان کرد: با توجه به این‌که بیش‌تر مردم سیستان کشاورز و دامدار هستند در سال جاری به‌دلیل قطع کامل رودخانه هیرمند و خشک شدن مزارع آنان توان اقتصادی برای اداره کردن زندگی خودشان را ندارند. وی بیان کرد: براساس آمار اعلام شده امسال بدترین سال آبی کشور در 50 سال گذشته است که برای عبور از این مشکل نیازمند مدیریت مصرف در آب هستیم. وی ادامه داد: این در حالی است که میزان بارندگی در کشور به‌طور متوسط 42 درصد نسب به پارسال کاهش داشته است. عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی گفت: استان‌های شرقی، جنوبی و مرکزی نسبت به سایر استان‌های کشور در شرایط بد آبی قرار دارند. کیخا اظهار داشت: در طول سال زراعی امسال تنها سه‌میلیون مترمکعب آب وارد رودخانه هیرمند شده؛ در حالی که بر اساس معاهده باید 826 میلیون مترمکعب وارد منطقه سیستان می‌شد. وی بیان کرد: امسال تنها 10 میلی‌متر بارندگی در سیستان گزارش شده و این منطقه در شرایط بی‌آبی بسیار شدید قرار دارد. وی افزود: تاکنون هشدارهای بسیار زیادی در رابطه با خشک‌سالی در منطقه سیستان به رئیس‌جمهور، معاون اول رئیس‌جمهوری، وزیر کشور، وزرای نیرو و جهاد کشاورزی ارائه شده است تا در این زمینه اقدام عملی و فوری انجام گیرد. نماینده مردم حوزه انتخابیه زابل تصریح کرد: تنها منبع درآمد مردم سیستان کشاورزی و دامپروری است که این نیز به‌دلیل قطع کامل رودخانه هیرمند از بین رفته و نیازمند اقدام فوری در این رابطه است.
نابودی 25 هزار هکتار از اراضی منطقه سیستان
مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: 25 هزار هکتار از مزارع گندم سیستان، شامل زابل، زهک، نیمروز، هامون و هیرمند براثر خشک‌سالی و بی‌آبی سال زراعی 96- 97 به تولید نرسید. حسین کیخا اظهار داشت: 56 هزار و 740 هکتار از زمین‌های کشاورزی سیستان و بلوچستان در سال زراعی جاری به کشت گندم اختصاص داشت. وی ادامه داد: 27 هزار و500 هکتار از مجموع کل مزارع گندم استان در سیستان واقع شده است که بر اثر خشک‌سالی شدید در منطقه و عدم ورود آب از رودخانه مرزی هیرمند 25 هزار هکتار آن به تولید نرسید. وی بیان کرد: تاکنون از سطح مزارع جنوب سیستان و بلوچستان سه‌هزار و 500 تن گندم مازاد برمصرف و 300 تن گندم بذری از کشاورزان خریداری شده است. مدیر زراعت سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان عمده ارقام گندم کشت شده در مزارع استان را شامل هامون، افق، سیستان و چمران ذکر کرد و گفت: هم اینک 11 مرکز فعال خرید تضمینی گندم در استان محصول مازاد گندم‌کاران را خریداری می‌کنند.
خسارت چند صد میلیارد تومانی خشک‌سالی به سیستان
رئیس سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: خشک‌سالی سال زراعی 96-97 افزون‌بر 247 میلیارد تومان خسارت به فعالان بخش کشاورزی سیستان، شامل زابل، زهک، هیرمند، هامون و نیمروز وارد کرده است. مجتبی پیری اظهار داشت: خشک‌سالی 20 سال اخیر در این استان به‌ویژه امسال بخش کشاورزی را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است. امسال در شمال سیستان و بلوچستان با عدم آورد آب از رودخانه هیرمند شاهد شرایط سخت و شکننده برای مردم این منطقه هستیم. وی افزود: همچنین در نقاط مرکزی و جنوبی سیستان و بلوچستان با کاهش افزون‌بر 70 درصدی نزولات جوی و کم شدن آبدهی قنوات وضعیت مطلوبی از نظر کشاورزی و تأمین علوفه دام مشاهده نمی‌شود. وی با اشاره به دستاوردهای سازمان جهاد کشاورزی سیستان و بلوچستان گفت: حوزه کشاورزی این استان در بخش‌های مختلف از سال 92 تاکنون با پیشرفت‌های بسیار خوبی همراه بوده که افزایش خرید گندم از 14 هزار تن در سال 92 به 70 هزار تن در سال 95 با رشد بیش از 400 درصدی گوشه‌ای از این موفقیت‌ها و پیشرفت‌هاست. البته باید توجه داشت که میزان خسارت‌ها به‌دلیل بررسی‌های موجود در حال تغییر و افزایش است.
خسارت 121 میلیارد تومانی در شهرستان زهک
فرماندار زهک در شمال سیستان و بلوچستان با بیان این‌که امسال شرایط خشک‌سالی در شمال این استان بسیار شدید و وخیم است، گفت: خشک‌سالی در سال زراعی جاری 121 میلیارد تومان به بخش کشاورزی این شهرستان خسارت وارد کرده است. جمشید رخشانی‌نسب اظهار داشت: افزون‌بر 12هزار بهره‌بردار بخش کشاورزی در این شهرستان فعالیت می‌کنند و در سال زراعی 96-97 از مجموع حدود 22 هزار هکتار زمین کشاورزی قابل کشت این شهرستان تنها حدود شش‌هزار هکتار آن زیرکشت رفته است. وی ادامه داد: همین مزارع کشاورزی زیرکشت زهک نیز به‌دلیل خشک‌سالی شدید و قطع کامل آب رودخانه هیرمند سیستان آسیب جدی دیده‌اند. فرماندار زهک تصریح کرد: برای جلوگیری از آسیب‌های جدی به مردم منطقه ناشی از خشک‌سالی‌های پی‌درپی ضروری است اقدامات مختلف نظیر حفر چاهک، تأمین علوفه دام فعالان این عرصه، پرداخت خسارت به کشاورزان و استفاده از فرصت مرز مورد توجه جدی قرار گیرد. رخشانی‌نسب مرز را فرصت ارزشمند برای رونق کسب و کار در منطقه دانست و افزود: با توجه به ظرفیت‌های فراوان مرزی و از سویی نیاز مردم منطقه، فعال کردن تنها بازارچه مرزی شاهگل در این شهرستان مورد توجه جدی قرار گرفته است.
خسارت 150 میلیارد تومانی به کشاورزان هیرمند
فرماندار شهرستان مرزی هیرمند در شمال سیستان و بلوچستان گفت: خشک‌سالی شدید و قطع کامل آب رودخانه هیرمند در سال زراعی 96-97 افزون‌بر 150 میلیارد تومان به بخش کشاورزی این شهرستان خسارت وارد کرد. محمدعلی پیری اظهار داشت: خشک‌سالی امسال زندگی بیش از 70 هزار نفر در قالب 15 هزار خانوار شهرستان مرزی هیرمند را تحت تأثیر قرار داده است. وی با بیان این‌که خشک‌سالی این مدت به هشت‌هزار و 331 هکتار از زمین‌های زراعی و 33 هزار هکتار باغ‌ها و 40 درصد تولیدات دامی منطقه خسارت وارد کرده است، افزود: همچنین در این مدت 17 هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی این شهرستان زیرکشت نرفت.
فرماندار هیرمند تصریح کرد: ضروری است برای کاهش آسیب جدی به مردم محروم منطقه تأمین خوراک دام یارانه‌ای و آب آشامیدنی دامداران، فراهم کردن شرایط برای خروج دام‌های منطقه و چرای آن‌ها در سایر استان‌های کشور، توزیع آرد بین روستاییان و عشایر و کمک‌های بلاعوض به کشاورزان آسیب‌دیده مورد توجه مسئولان استانی و کشوری قرار گیرد.
154میلیارد تومان خسارت به کشاورزان شهرستان هامون
فرماندار شهرستان هامون در شمال سیستان و بلوچستان گفت: خشک‌سالی شدید و قطع کامل آب رودخانه هیرمند در سال زراعی 96 -97 افزون‌بر 154 میلیارد تومان به بخش کشاورزی و دامپروری این شهرستان خسارت وارد کرد. علیرضا کیخا اظهار داشت: از مجموع 40 هزار هکتار مزارع موجود کشاورزی شهرستان هامون تنها 12 هزار و 500 هکتار آن در سال زارعی جاری کشت شد. وی ادامه داد: براساس برآوردهای انجام گرفته درپی خشک‌سالی شدید در منطقه 850 میلیارد ریال به کشاورزانی که زمین‌های خود را به‌دلیل نبود آب کشت نکردند خسارت وارد شد. وی افزود: همچنین به کشاورزانی که مزارع خود را کشت کردند 590 میلیارد ریال و به دامداران منطقه 100 میلیارد ریال خسارت اقتصادی وارد شده است. فرماندار هامون بیان کرد: 80 درصد از جمعیت افزون‌بر 40 هزار نفری این شهرستان روستایی هستند که خشک‌سالی آسیب جدی به اقتصاد آنان وارد کرده است. وی تصریح کرد: ضروری است همه ارکان نظام جمهوری اسلامی برای کمک به مشکلات شدید و وخیم مردم آسیب دیده هامون دست در دست هم دهند. وی پرداخت خسارت به کشاورزان، ارائه علوفه یارانه‌ای به دامداران و حفر چاهک را ازجمله کمک‌های کوتاه‌مدت برای رفع مشکلات مردم هامون ذکر کرد و گفت: ضروری است انتقال آب از دریای عمان و بهره‌گیری از آب‌های ژرف، راه‌اندازی کارخانه‌های متعدد برای ایجاد اشتغال پایدار و تصویب منطقه آزاد سیستان به‌عنوان طرح بلندمدت مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
141 میلیارد تومان خسارت خشک‌سالی به 95 درصد مردم در نیمروز
فرماندار نیمروز در شمال سیستان و بلوچستان گفت: خشک‌سالی سال زراعی 96-97 سبب وارد آوردن خسارت جدی اقتصادی به حدود 95 درصد جمعیت این شهرستان (کشاورز و دامدار) شده است. محمدحسن دهمرده اظهار داشت: خشک‌سالی سال زارعی جدید در 40 سال اخیر بی‌سابقه بوده؛ به‌طوری که هم حجم کل بارندگی منطقه سیستان حدود دو میلی‌متر گزارش شده و هم رودخانه هیرمند هیچ آورد خارجی از کشور همسایه نداشته است. وی ادامه داد: بر اساس برآوردهای صورت گرفته تاکنون خشک‌سالی به بخش کشاورزی و دامداری شهرستان نیمروز 141 میلیارد تومان خسارت وارد کرده است. وی افزود: شدت خشک‌سالی در نیمروز به حدی است که در سال زارعی جاری 12 هزار هکتار از زمین‌های گندم این شهرستان 100 درصد نابود شده است. فرماندار نیمروز گفت: بروز این پدیده سبب شده دامداران منطقه نیز برای تهیه علوفه دچار مشکل جدی شوند.
وی صدور مجوز خروج دام، تأمین و عرضه علوفه یارانه‌ای بین دامداران و پرداخت خسارت به دامداران و کشاورزان نیمروزی را ازجمله راهکارهای مناسب برای کاهش آسیب‌های اقتصادی به مردم منطقه ذکر کرد.
وی ادامه داد: همچنین با توجه به این‌که این شهرستان دارای 60 کیلومتر مرز مشترک با کشور افغانستان است راه‌اندازی تنها بازارچه مرزی مصوب این شهرستان در محدوده «بش‌دلبر» به‌طور جدی در دستورکار قرار گرفته تا شاهد کاهش مشکلات اقتصادی بر مردم منطقه باشیم. با روند کنونی درصورت نیاندیشیدن چاره‌ای برای رفع خشک‌سالی و پیگیری حقابه به‌زودی شاهد فجایع دیگری ازجمله خالی شدن این منطقه از سکونت خواهیم بود.
سبزینه