سیستان و بلوچستان به عنوان مرکز ثقل اقتصادی اقیانوس هند در تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران صاحب کمترین نرخ مشارکت اقتصادی کشور و دوازدهمین استان بیکار شد.
شاخص‌های عمده نیروی کار سیستان و بلوچستان در تازه‌ترین گزارش مرکز آمار ایران از وضعیت مناسبی برخوردار نیست و سیستان و بلوچستان همچنان کمترین نرخ مشارکت اقتصادی را در بین 31 استان کشور دارد.
براساس این گزارش نرخ مشارکت اقتصادی این استان در سال 1396 به 30.7 درصد رسیده و نسبت به سال قبل آن که 31.1 درصد بوده نیز کمتر شده است. این در حالی است که میانگین کشوری این شاخص 40.3 بوده و سیستان و بلوچستان 10 درصد با میانگین کشوری فاصله دارد.
تمام استان‌های هم‌مرز سیستان و بلوچستان در شاخص مشارکت اقتصادی وضعیت به تناسب بهتری از این استان دارند، به طوری که نرخ مشارکت استان خراسان جنوبی حتی از استان تهران و میانگین کشوری نیز بیشتر است.
بیشترین نرخ مشارکت اقتصادی استان‌های کشور با 45.3 درصد مربوط به خراسان شمالی است، وضعیت این استان نسبت به سال 1395 که دومین استان در این شاخص بود هم به لحاظ رتبه و هم به لحاظ شاخص حدود سه واحد بهبود یافته است.
پس از خراسان شمالی، استان‌های اردبیل، خراسان رضوی و آذربایجان غربی در رتبه‌های دوم تا چهار نرخ مشارکت اقتصادی قرار گرفتند. همچنین استان‌های ایلام، لرستان و مرکزی نیز بعد از سیستان و بلوچستان کمترین شاخص را در اختیار دارند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد که نرخ مشارکت اقتصادی در سیستان و بلوچستان از نیمه‌های دهه 80 تا اوایل دهه 90 در پایین‌ترین سطح ممکن بوده است یعنی از سال 1384 تا 1392 پایین‌ترین نرخ مشارکت اقتصادی را در بین استان‌های کشور داشته است.
بر اساس اعلام مرکز آمار ایران، نرخ مشارکت اقتصادی عبارت از نسبت جمعیت شاغل و بیکار 10 ساله و بیشتر از آن به جمعیت در سن کار است.
سیستان و بلوچستان دوازدهمین استان بیکار کشور
بر اساس اطلاعات مرکز آمار ایران در 12 ماهه سال 1396 نرخ بیکاری سیستان و بلوچستان 12.2 درصد است و دوازدهمین استان بیکار کشور به حساب می‌آید. این نرخ بیکاری از میانگین کشوری و سه استان هم‌مرز استان بالاتر است، به طوری که استان هرمزگان با نرخ بیکار 9 درصد بهترین شرایط را در بین استان‌های هم‌جوار سیستان و بلوچستان دارد.
از طرفی میانگین نرخ بیکاری کشور 12.1 درصد است که این نرخ در 12 استان از متوسط کشوری بالاتر است. در این ارزیابی استان کرمانشاه با نرخ بیکاری 21.6 درصد بیکارترین استان کشور و استان مرکزی با نرخ بیکاری 7.9 درصد بهترین شرایط را دارا است.
سیستان و بلوچستان نیز جزو 12 استان بیکار کشور است که وضعیت بیکاری در آن از میانگین کشوری هم بالاتر محسوب می‌شود. به عقیده کارشناسان خشکسالی از عمده دلایل بالا رفتن آمار بیکاران در این استان مرزی است که با قطع آب رودخانه هیرمند و بیکاری کشاورزان پنج شهرستان باید منتظر تغییر نرخ بیکاری در استان بود.
کاهش سهم کشاورزی در اشتغال سیستان و بلوچستان
خشکسالی سبب شده تا سهم کشاورزی در اشتغال بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی استان به 15.8 درصد کاهش یابد. شاخصی که حدود سه درصد از سال قبل آن کمتر است. اما همین کاهش سهم اشتغال نیز ممکن است متناسب با وضعیت آبی استان نباشد چراکه استان‌های کم بارش کشور کارآفرینی و اشغال را به سمت صنایع کم آب هدایت کرده‌اند.
برای نمونه سهم کشاورزی در اشتغال استان کویری و خشک یزد در سال گذشته 8.4 درصد بوده و صنعت در اشتغال این استان حدود 46.6 درصد سهم داشته است. نکته جالب توجه در موضوع اشتغال یزد این است که برخلاف اکثر استان‌های کشور که خدمات محور اشتغال است، “صنعت” بیشترین سهم را در اشتغال آن دارد.
نکته امیدوارکننده در موضع اشتغال سیستان و بلوچستان، سهم 52.2 درصدی”خدمات” در اشتغال است که نشان می‌دهد ظرفیت‌های اشتغال در این استان گسترده است. از طرفی توجه به بخش صنعت نیز می‌تواند ضمن کاهش وابستگی اشتغال به آب و کشاورزی، نرخ بیکاری استان را نیز در جهت مثبت تحت تأثیر قرار دهد.
به بخش زیادی از ظرفیت‌های استان بی‌توجهی شده است
به باور کارشناسان محلی سیستان و بلوچستان به سبب داران بودن معادن و نوار مرزی 1300 کیلومتری می‌تواند ضمن پاسخگویی به نیاز اشتغال استان، بخشی از نیروی کار خود را از استان‌های مجاور تأمین کند اما اکنون برعکس است و بسیاری از جوانان این استان برای اشتغال به استان‌های دیگر کشور مهاجرت کرده‌اند.
بازارچه‌های مرزی، دسترسی به آب‌های آزاد، منطقه آزاد اقتصادی، منطقه ویژه اقتصادی، مناطق طبیعی- تاریخی و صنایع‌دستی مختلف ازجمله ظرفیت‌های اقتصادی سیستان و بلوچستان به شمار می‌رود که تاکنون به‌اندازه ظرفیت‌ها به آن‌ها توجه نشده است.
خشک ماندن تالاب هامون، قطع جریان آب رودخانه هیرمند، خشک شدن 120 هزار هکتار از اراضی شمال استان، بی‌آبی بیش از 3000 هزار روستای بلوچستان، جاده‌های غیراستاندارد و بی‌توجهی به ظرفیت‌های اقتصادی استان از جمله تهدیدهای فرایند توسعه در سیستان و بلوچستان به شمار می‌رود.تسنیم