چابهار – چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی کشور به لحاظ سیاسی و اقتصادی بهترین گزینه برای دسترسی افغانستان به آب‌های آزادومبادلات تجاری این کشور به شرط اتصال به خطوط ریلی است.
«چابهار اکسیژن توسعه افغانستان است» این تعبیر «اشرف غنی احمدزی»، رئیس‌جمهوری افغانستان از اهمیت بندر اقیانوسی چابهار در جنوب شرق ایران است، جایی که آن‌قدر اهمیت دارد که دو سال پیش به‌خاطر آن اجلاس سران هند، ایران و افغانستان در تهران برگزار شد و موافقت‌نامه ترانزیتی آن در آن اجلاس به امضای سران سه کشور رسید، موافقت‌نامه‌ای که نقطه عطفی در توسعه روابط تجاری افغانستان با هند است و می‌تواند افغانستان را از طریق چابهار به بازارهای جدید در خاورمیانه، اروپا و آمریکا متصل کند.
چابهار بهترین گزینه سیاسی و اقتصادی برای افغانستان محصور در خشکی
افغانستان کشوری محصور در خشکی است و از آنجایی ۹۵ درصد نیاز کالایی این کشور از طریق واردات انجام می‌شود و به‌صرفه‌ترین راه واردات هم راه دریایی است، از سال‌ها قبل گزینه‌های متعددی را برای دسترسی کشورش به دریا در نظر گرفته است.
کراچی، بندرعباس و چابهار سه گزینه اقتصادی برای دسترسی افغانستان به آب‌های آزاد و تأمین نیازهای کالایی و احیاناً صادرات این کشور است که دراین‌بین چابهار چه به لحاظ اقتصادی و چه به لحاظ سیاسی حرف اول را برای افغانستان می‌زند.
بندر چابهار از نظر اقتصادی به‌صرفه‌ترین و ازنظر سیاسی مطمئن‌ترین و امن‌ترین مسیر برای دسترسی افغانستان به آب‌های آزاد از میان سه گزینه محتمل افغانستان است.
از نظر مسافت بندر چابهار در مقایسه با بندرعباس ۹۰ کیلومتر و در مقایسه با بندر کراچی ۷۰۰ کیلومتر به مرکز افغانستان نزدیک‌تر استاز نظر اقتصادی بندر چابهار در مقایسه با بندرعباس ۹۰ کیلومتر و در مقایسه با بندر کراچی ۷۰۰ کیلومتر به مرکز افغانستان نزدیک‌تر است که به گفته مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان، این نزدیکی این امکان را به افغانستان می‌دهد که کالاهای خود را ۲۰ درصد زودتر به مقصد برساند.
بهروز آقایی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌افزاید: هند سالانه ۱۶ میلیون تن کالا به ارزش ۱۷ میلیارد دلار به کشورهای آسیای میانه و افغانستان صادر می‌کند که افغانستان سهم ویژه‌ای از این مبادرت را به خود اختصاص داده است.
مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان تصریح می‌کند: بندر چابهار هزینه‌های حمل‌ونقل و زمان را برای صادرات کالاهای هند به افغانستان و آسیای میانه، تا یک‌سوم کاهش می‌دهد ضمن آنکه هزینه تخلیه کالا در بندر «شهید بهشتی» چابهار یک هزار دلار به ازای هر کانتینر ارزان‌تر از بندر «گوادر» پاکستان و ۱.۵ میلیون تومان ارزان‌تر از بندر «شهید رجایی» است.
پاکستان برای صادرات و واردات کالای تجار افغانستانی در بندر کراچی مانع‌تراشی می‌کند
ازنظر سیاسی هم بندر چابهار حرف اول را برای افغانستان می‌زند؛ «نصیر احمد نور» سفیر افغانستان در ایران در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌گوید: پاکستان به دلیل مشکلات سیاسی که با افغانستان دارد برای صادرات و واردات کالای تجار افغان در بندر کراچی مانع‌تراشی می‌کند.
وی می‌افزاید: مشکلات سیاسی ما در روابط با پاکستان نشات گرفته از ورود گروه‌های تروریستی از خاک پاکستان به افغانستان و کشتار مردم و ویران کردن آبادی‌های افغانستان است بنابراین از داشتن گزینه‌های بیشتر برای دادوستد دریایی استقبال می‌کنیم.
سفیر افغانستان در ایران بابیان اینکه کشور محصور در خشکی افغانستان برای ارتباط و داد ستد دریایی با دیگر کشورها اهمیت ویژه‌ای قائل است، می‌گوید: گرچه افغانستان هم‌اکنون از بندرعباس هم برای ترانزیت، واردات و صادرات کالاهای خود استفاده می‌کند اما بندر چابهار راهی به‌صرفه‌تر و کوتاه‌تر به‌ویژه برای دادوستد ما با هند ایجاد می‌کند چراکه اگر تبادل کالا با هند را از طریق بندرعباس انجام دهیم مسافت بسیار طولانی‌تری را چه از راه دریا و چه از راه خشکی باید طی کنیم و این مهم اهمیت بندر چابهار را نشان می‌دهد.
تجار افغان ۸۰ درصد از معاملات تجاری خود را به بندر چابهار منتقل کرده‌اند
متناسب با ظرفیت‌ها بندر چابهار هم از سال‌ها قبل با توسعه پس‌کرانه‌ها، خود را برای استفاده و جذب بار تجار افغانستانی آماده کرد و با افتتاح فاز اول بندر شهید بهشتی عمده معاملات افغانستان را از کراچی و بندرعباس به خود جذب کرد.
در نخستین گام برای افتتاح کریدور چابهار و جذب بار افغانستانی ها، صادرات محموله یک‌میلیون و 100 هزارتنی گندم اهدایی هند به افغانستان از راه بندر چابهار در دستور کار قرار گرفت و آبان سال‌گذشته اولین کشتی حامل گندم به‌عنوان اولین محموله صادراتی هند به افغانستان به بندر چابهار وارد شد.
حالا که ۵ ماه از ورود اولین محموله صادراتی هند به افغانستان می‌گذرد، مدیرکل بنادر و دریانوردی سیستان و بلوچستان از روند مطلوب انتقال این محموله خبر می‌دهد و می‌گوید: با این محموله هم‌اکنون تجار افغانستانی ۸۰ درصد از معاملات تجاری خود را به بندر چابهار منتقل کرده‌اند.
چابهار برای استفاده حداکثری بازرگانان افغانستانی از این بندر مشوق‌ها و تخفیف‌های ویژه ای در نظر گرفته استبهروز آقایی می‌افزاید: چابهار برای استفاده حداکثری بازرگانان افغانستانی از بندر چابهار مشوق‌ها و تخفیف‌هایی در نظر گرفته که ازجمله آن تخفیف ۳۰ درصدی در کلیه حقوق و عوارض بندری برای کشتی‌های کانتینری به‌علاوه تخفیف حداقل ٣٠ درصدی در هزینه‌های تخلیه و بارگیری برای خطوط کشتیرانی، محاسبه تخفیف ٧۵ درصدی در انبارداری کانتینرهای وارداتی و تخفیف ٨۵ درصدی برای کانتینرهای صادراتی و ترانزیتی است هرچند که سازمان حمل‌ونقل و راهداری هم به کامیون‌های باربری افغانستانی تخفیف ۳۳درصدی مابه تفاوت سوخت اعطا می‌کند.
این تخفیف‌ها افغانستان را هم واداشته تا علاوه‌بر واردات، صادرات خود را هم از راه بندر چابهار انجام دهد؛ بر اساس اعلام وزارت تجارت و صنایع افغانستان ،اولین محموله صادراتی افغانستان که شامل خشکبار و میوه تازه است نیمه اول امسال از طریق بندر چابهار به هندوستان صادر می‌شود.
چابهار «هاب» توزیع و ترانزیت افغانستان می‌شود به‌شرط اتصال به ریل
نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: افغانستان می‌خواهد سالانه حداقل ۵ میلیارد دلار از حجم معاملات خود که عمدتاً با هند انجام می‌شود را به بندر چابهار جذب کند.
عبدالغفور ایران نژاد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر می‌افزاید: مبادلات تجاری افغانستان در چابهار تنها محدود به گندم نیست، افغانستان می‌خواهد به‌صورت عمده کالای اساسی خود شامل گندم، روغن و شکر را هم از چابهار وارد کند و مواد معدنی و خشکبار و میوه تازه خود را هم از راه چابهار صادر کند.
وی تصریح می‌کند: هم‌اکنون ۱۶۰ شرکت افغانستانی در زمینه‌های تولیدی، ترانزیتی و تجاری در منطقه آزاد چابهار ثبت‌شده و بیش از ۴۰۰ نفر از تجار و بازرگانان افغانستان در چابهار سکونت دارند که این شرکت‌ها نقش مهمی در فرآوری محصولات وارداتی و صادراتی افغانستان و ترانزیت آن‌ها دارند.
نماینده مردم چابهار در مجلس شورای اسلامی اضافه می‌کند: مثلاً اولین خط تولید روغن فرآوری‌شده افغانستان به‌زودی در چابهار راه‌اندازی می‌شود، افغانستان روغن وارداتی خود را از اندوزی وارد می‌کند و در این خط تولیدی آن‌ها را فرآوری و به کشورش صادر می‌کند که این مهم نقش مهمی در اشتغال‌زایی و توسعه چابهار دارد.
ایران نژاد بابیان اینکه رایزنی‌هایی برای ترانزیت ۳۷ هزار تن شکر برزیلی از بندر چابهار به افغانستان انجام‌شده، می‌گوید: همه این‌ها به توسعه و اشتغال محلی در چابهار کمک می‌کند به‌شرطی که زیرساخت‌های پس‌کرانه‌ای چابهار مانند ریل به‌زودی به‌بهره‌برداری برسد تا چابهار به هاب توزیع و ترانزیت افغانستان تبدیل شود.
شرطی که نماینده از آن صحبت می‌کند با احتساب اینکه افغانستان یکی از غنی‌ترین کشورها در محصولات معدنی است و هند سرمایه‌گذاری گسترده‌ای برای استفاده از این معادن در مدت ۱۵ سال در افغانستان شروع کرده، شرط قابل‌تأملی می‌شود زیرا بارهایی که افغانستان می‌خواهد از بندر چابهار وارد، صادر و ترانزیت کند عمدتاً کالاهای اساسی و سنگ معدنی هستند که این کالاها اصطلاحاً ریل پسندند یعنی به‌صرفه است که با ریل ترانزیت شوند، بنابراین به گفته کارشناسان باآنکه افغانستان تمایل وافری به استفاده از چابهار دارد و می‌خواهد چابهار را به قطب توزیع و ترانزیت کالاهای خود تبدیل کند اما تا موقعی که چابهار به ریل وصل نشود، افغانستان عملاً نمی‌تواند تمام نیاز کالایی خود را از بندر چابهار تأمین و صادر کند.مهر